मैले अर्को ब्लग ।

मैले अर्को ब्लग चलाउन शुरु गरेको छु । अव देखि यो ब्लगमा http://sitamademba.blogspot.com/ मेरो लेखहरु अनुभवहरु प्रकाशन गर्ने छु । मेरो अनुभपहरु पढेर सहयोग गर्नु भएकोमा धेरै धेरै धन्यवात ।

बाटो हेर्दा हेर्दा आखामा हावा पसिसक्यो ।

बिहान चाडै निन्द्राले छोड्यो । मन मेरो फुरुङग थियो । तुम्मा (आमाको दिदी ) र दिदी वहिनी अनी दाजु भाइसग भेट हुने भो भनेर मनभित्र एक किसिमको आनन्द महसुस भइरहेको थियो । कोठामा बस्ने साथी रुमी लस्करलाइ पनि म एकदमै खुशी भएको बताए । त्यतिकैमा मेरो मोबाइलको घन्टी बज्यो । नभन्दै अमृत दाइको फोन थियो । उहाले म लिन आउदिन सन्तोस लिन आउछ है भन्नु भो । मैलै म सन्तोसलाइ चिन्दिन भने । दाइसग बोल्दा बोल्दै सन्तोस भाइले दिदी म चिन्छु नी भनेर चिच्यायो । मैले त्यो आवाज मोवाइल मार्फत सुने । हुन्छ भने मैले पनि । दाजु र भाइहरुले मलाइ केही असाममा वस्नु पर्छ है भनेकाले मैले नेपाल फर्कने रेलको टिकट रद्ध गर्न लगाए । म सगै जाने अन्य सदस्यहरुले ल है बधाइ छ । आफन्तसग भेटघाट भयो । राम्ररी पछी फर्कनु भन्दै बधाइ दिए ।
फर्कने समय बाकी रहेकाले चिया नास्ता खाएर हामी समुह नै डिगबोइमा घुम्न जाने भयौ । डिगबोइमा प्रेट्रोलीम पर्दार्थको ठुलो रिफाइनरी रहेछ ।

भेटने मिठो आसा लिएर निदाए ।

असामको एक कार्यक्रमा सहभागिता जनाउनका लागि निम्तो आयो । कलकत्तामा रहेका साहित्यकार सुरेन्द्र प्रदेशीले फोनबाट निम्तो गरे । निम्तोसगै मैले मेरो तुम्मालाइ झट्ट सम्झे । जाने दिन नजिक आउदै थियो । मेरी आमालाइ असाम जान लागेको खवर सुनाए । त्यो खबरसगै आमाले तुम्मालाइ पनि खोज है भन्नुभयो । मवली बाजे रोजगारको शिलशिलामा असाम जानुभएको थियो । मलाइ त याद पनि छैन । बोजुले बाजेको कुरा बारम्बार सुनाउनु हुन्थ्यो । अनी त्यसबाट बल्ल मैले थाहा पाएकी थिए । असाम आवत जावत हुदा हुदै तुम्माको बिबाह असाममा भएको रहेछ । बाजेको मृत्युसगै हाम्रो परिवार वीचको भेटघाट निक्कै पातलिदै गयो । अझ मावली बोजुको मृत्यु पछि त हाम्रो भेट हुनै छाड्यो ।

असामको कोइला खानी ।

¨हामीलाइ केही असर परेको छैन ।¨

अहिले नेपालमा विभिन्न जातिहरु जातिय पहिचान सहितको राज्य पुर्नसरचना गर्न माग गदै आन्दोलनरत छन । कतिपयले पहिचान सहित राज्य पुर्न संरचना गर्न हुदैन भनी विरोध गरिरहेका छन । यो आन्दोलनले समाजमा मिलेर वसेका विभिन्न जातजातिहरु वीचमा जातिय सदभाव खलवल हुन्छ की भन्ने एक किसमको डर पनि छ त्यतिकै छ । तर सुनसरी भरौलका लोकेन्द्र सुवेदीलाइ भने अन्य जातका छिमेकीसग सम्बन्ध बिग्रन्छ की भन्ने डर छैन । उनी भन्छन ­ ¨हामीलाइ केही असर परेको छैन । मिलेर बसेका छौ । मेरो छिमेकी नेवारहरु छन । कसैले केही पनि भनेको छैनन् । मैले पनि केही भनेको छैन ।¨

भरौलका लोकेन्द्र सुवेदी ।

कसको साथमा छ समाज ।

“मुसलानको नानी भन्छन । उ कर्काको देशवाट बोकेर ल्याको बाटोभरी नचाएर हिड्छे भन्छन । कति भन्छन भन्छन । सहनु परो नी । बाच्नु परेको छ । खै मर्न पनि सकिदो रहेनछ त के गर्नु ।”
लामो भलाकुसारी पछी देवीमायाको यसो भन्दा मेरो आखाका डिलमा आसु पुग्यो । आखा झिमिक्क नगरी भित्र भित्रै आसुलाइ लुकाए । किनकी उनको कमजोर मनलाइ मेरो आसुले अझ कमजोर वनाउछ भन्ने लाग्यो । हुन त मैले नै उनको जिवनमा आइपरेको घटनाका बिषयमा विभिन्न प्रश्न गरी जबाफ खोतलीरहेकी थिए । तर पनि कता कता धक फुकालेर प्रश्न गर्न सकेकी थिइन । किनकी मेरा प्रश्नले अझ उनको सुक्न लागेको घाउ आलो वनाउन बल दिन्थ्यो । उनी पनि केही हुन्छ कि वच्चाको उपचारका लागि सहयोग पो मिलिहाल्छ की भन्ने आसा लिएर नधकाइ प्रश्नको जवाफ दिइरहेकी थीइन । हुन पनि उनी खुलेर समाजमा हिड्न सक्छिन न त कसैलाइ सहयोगको आग्रह नै गर्न सक्छिन ।
पौरखी नेपालकी सारदा मास्केले देवीमायाको घर सम्म पुग्न सहयोग गरिन । उनको घरमा हामी पुग्दा देवी माया भरखर मेलोबाट घर आइकी थीइन । उनले लगाएको कुर्ता सुरुवालमा कुरै कुरो टासीएको थियो । खुट्टामा माटै माटो थियो । कम्मरमा नानी च्यापेर नमस्ते गरिन । हामीलाइ वस्न आग्रह गदै थात्रो मुढा हाम्रो अगाडि राखिन । उनको घर सुनसान थियो । उनी वस्ने कोठामा एउटा रातो साडि झुन्डीएको थियो । खाटमा पुराना लुगाहरु थिए । घर हेर्दा कोही मान्छे वस्छन जस्तो लाग्दैन थियो ।

पुर्वी पहाडि जिल्लामा भुकम्पको प्रभाव

भुकम्पले घर भत्किए पछि खेजेनिमका मकरध्वज पतंवा ओडारमा वसेका छन । परिवार सहित २ महिना देखि उनी सुङजा ओडारमा वसीरहेका हुन । घर वनाउन नसकेपछि मकरध्वजले ओडारको वास रोज्नु परेको हो ।
भुकम्पको कम्पनले घर लड्यो । पैसाको जोहो नहुन्जेल सम्म ओडारलाइ वासको भाटाले वारेरका छन । तमर खेलाको छेउमा ओडार छ । खोलाको सिरेटो सिधै उनी वसेको ओडारमा लाग्ने हुनाले चिसो हुने उनको भनाइ छ । जाडो याम लाग्यो । उनीसग तातो लगाउने लुगा र ओड्ने ओछ्याउने छैन । ओडार सागुरो भएकाले रातमा सुत्न मुश्किलले मात्र अड्छ । साना छोरा छोरीहरु ओडारवाट लड्छन कि भन्ने पिर छ । श्रीमति जोगमायाले ति छोराछोरीलाइ दिनभरी गोठला गदै ठिक्क हुन्छ । त्यहावाट लडियो भने सिधै तमोर खोलामा पुगिन्छ । पानि परि हाल्यो भने सवै भिजिने पिर छ उनीहरुलाइ ।

धान नाच्दै रात कटाउदा ‍

बत्तीसै दन्तको हायेङ हा
मेल्ले मै दुखि ताजेङ हा
फिर्केनी धागो केसुङ तेरुङ
मेल्ले मै ताजेङ केसुङ तेरुङ
हरियो बियु से सोल्टी ज्यु से ।
( यो दुखि मनका कुराहरु सोल्टीनीको सामु शुरु गर्न अनुमति चाहान्छु । )
भत्तपुरका शिव कुमार सम्वाहाङफेले यसरी पालम गाउदै धान नाच शुरु गरे । दाउरा सुरुवालमा सजिएका शिव कुमार र कविराज आङदेम्बेको वीचमा कलेजो रंगको ढाकाको सल घुम्लुङग ओडेकी गिता लिम्बु थिइन । तीनै जना हात समाएर पालामको तालमा घरी दाहिने खुट्टा उचाल्थे भने घरी देब्रे खुट्टा उचाल्थे । पालामको एक सेर सगै घरी अघि घरी पछि फर्कन्थे । उनीहरुको यो धान नाच हेर्न र पालाम सुन्नेको भिड नै लागेको थियो । शिव कुमारको मिठो आवाज अनी तीन जनाको सालिन धान नाच्ने शैलीले मलाइ पनि तान्यो । अझ आखामा चिम्म गरेर अनुहार आकास तिर फर्कउदै तानिएको सुरिलो शिव र कविराजको आवाजमा गिताको आवाज मिसीदा आङ सिरिङग भएर आउथ्यो । धान नाच हेर्न जम्मा भएका आधा बैसेहरुले आफ्नो जवानीलाइ एक पटक सम्झे । उनीहरुको तरुनीहरुको स्वरको प्रसंसा समेत गर्न भ्याए । घर हिडन लागेकाहरु पनि धान नाच्न जोसीएर फर्के ।

शान्ति प्रक्रियाका लागि दलहरुबीच भएको सहमतिको पूर्ण विवरण ।

शान्ति प्रक्रिया र संविधान निर्माणको जिम्मेवारी पूरा गर्न राष्ट्रिय सहमति अपरिहार्य छ । यस सन्दर्भमा नेपालको शान्ति प्रक्रियालाई सार्थक निष्कर्षमा पु¥याई संविधान निर्माण लगायतका राजनीतिक प्रक्रियाहरुलाई अगाडि बढाउनु पर्ने तथ्य प्रष्ट नै छ । अतः विस्तृत शान्ति सम्झौता, नेपालको अन्तरिम संविधान, २०६३ तथा विभिन्न समयमा राजनीतिक दलहरुका बीच भएका सहमति अनुरुप शान्ति प्रक्रियाका बाँकी कामहरु तुरुन्त सम्पन्न गर्दै संविधान निर्माण र राष्ट्रिय सहमतिको राजनीतिलाई अघि बढाउन निम्नलिखित सहमति गरेका छौं ।
१. माओवादी सेनाका लडाकुहरुको समायोजन र पुनःस्थापना
क) शिविरमा रहेका माओवादी सेनाका लडाकुहरुको विवरण अद्यावधिक गरिने छ ।
ख) समायोजनमा सामेल हुने माओवादी सेनाका लडाकुहरुको संख्या बढीमा ६५०० (छ हजार पाँचसय) सम्म हुनेछ । समायोजन नेपाली सेना अन्तर्गत महानिर्देशनालयमा हुनेछ । त्यसमा सुरक्षा निकायबाट ६५ प्रतिशत र माओवादी सेनाका लडाकुहरुबाट ३५ प्रतिशतको संख्या रहनेछ । महानिर्देशनालयको कार्य विकास-निर्माण, बन सुरक्षा, औद्योगिक सुरक्षा र विपद् व्यवस्थापन हुनेछ ।
ग) समायोजनमा सामेल हुने माओवादी सेनाका लडाकुहरुले सम्बन्धित सुरक्षा निकायको मापदण्ड व्यक्तिगत आधारमा पूरा गर्नुपर्ने छ । तर उमेर, शिक्षा र वैवाहिक स्थितिको मापदण्डमा लचकता अपनाइने छ । माओवादी सेनाका लडाकुमा भर्ना हुँदाको मितिमा तोकिएको दर्जाका लागि शिक्षामा एक तहसम्म र उमेरमा तीन बर्षसम्मको बढी उमेरमा लचकता अप्नाइने छ ।

के हो बिपा ? सम्झौताको पुर्ण पाठ

के हो बिपा ?
बिपा (Bilateral Investment Promotion and Protection Agreement) द्विपक्षीय लगानी प्रवर्द्धन तथा संरक्षण गर्ने सम्झौता हो । विश्वमा आर्थिक क्षेत्र (सेज) स्थापना गर्ने होड चलेपछि लगानीकर्ताहरुलाई थप आर्कषित गर्न विकशोन्मुख मुलुकले बिपाको अवधारणा ल्याएका हुन । बिपा लागू भएपछि एउटा देशका लगानीकर्ताहरुले अर्को देशमा गएर गरेको लगानी सुरक्षित भएको प्रत्याभूत हुने गर्दछ । अर्को अर्थमा अर्को देशमा गएर गरेको लगानीलाई स्थानीय लगानीसरह सुविधा दिने गरिन्छ ।

नेपालले १९८३ मा फ्रान्ससँग, १९८६ मा जर्मनीसँग, १९९३ मा बेलायतसँग, १९९९ मा मरिसससँग र १९९९ मा फिनल्याण्डसँग विपा सम्झौतामा हस्ताक्षर गरिसकेको छ । यसको अर्थ हो यी देशबाट नेपालमा आएको लगानीको सुरक्षा प्रत्याभूत गर्ने काम सरकारको हो । नेपालले यी देशसँगै कतारसँग पनि यस्तै सम्झौता गरेको छ । तर नेपाल र कतारले कुटनीतिक नोट आदानप्रदान नगरेका कारण यो सम्झौता लागू भएको छैन । सम्झौताको आवश्यकता भए नेपाल र कतारले कुटनीतिक नोट आदानप्रदान गरेर कार्यान्वयनमा लैजान सक्छन् ।

सम्झौताको पुर्ण पाठ

धारा १

लेन्सको नजरमा एक दिन भेडेटार ।

बादलले छपक्कै छोपेपछि चिहाएर हेदै छ भेडेटार ।

अनी त्यो स्वर्गको टुक्रा भेडेटारमा उड्न मन लाग्छ ।

घरी घरी पानि परेर स्वागत गर्छ भेडेटारले ।

पानि परेपछिको सुन्दरता त झन कति राम्रो यसको वयान गर्न पनि शब्द छैन ।

[caption id=”attachment_373″